Steve Hanke Patronlar Dünyası'na konuştu

Sıla Özçelik Yener'in röportajı 

Piyasalar ve ekonomi basınında yaşanan Mehmet Şimşek ve Merkez Bankası (MB) Başkanı Namzeti Hafize Gaye Erkan heyecanını Patronlar Dünyası’na değerlendiren Steve Hanke; “Oyunun kurallarını değiştirmediğiniz sürece gelen isimler sadece atmosferik bir değişiklikten başka bir işe yaramaz” dedi.  Bugün Conrad Otel’de gerçekleştirilen Maliye ve Hesap Uzmanları Vakfı’nın düzenlediği “Yakın Gelecekte Dünya Ve Türkiye konulu panele Prof.Dr. Daron Acemoğlu ve Prof.Dr.Özgür Demirtaş gibi güçlü isimlerle birlikte konuşmacı olarak katılan Hanke, Patronlar Dünyası ile özel bir röportaj gerçekleştirdi.

ÇARE BULGARİSTAN MODELİ

Türkiye’yi uzun yıllardan bu yana yakından takip eden ve son yıllarda gerçek enflasyon verisine dair yaptığı açıklamalarla dikkat çeken Hanke “Tek çözüm tıpkı bir zamanlar Bulgaristan’da yapılmış olduğu gibi bir para kurulu oluşturulmasıdır. 2001 yılındaki krizden bu yana Türkiye için aynı şeyleri söyleyip duruyorum. Kişiler böyle durumlarda ekonominin düzelmesi için hiçbir fark yaratmaz, önemli olan kurumun değişmesidir. Türkiye’de Merkez Bankası (MB) başkanları sürekli değişiyor” diye konuştu. Bulgaristan’da para biriminde bir dönem çıpalamaya gidildiğini ve altına çıpalanan Bulgar Levası’nın o dönem yaşanan hiperenflasyon sorununu çözdüğünü söyleyen Hanke, çıpalamaya geçilmesi ile birlikte aylık enflasyonun yüzde 42’lere düştüğünü, bir ayın sonunda ise enflasyonun yıllık seviyede tek basamaklara gerilediğine dikkat çekti. Hanke, Bulgaristan dışında Estonya, Litvanya ve Bosna Hersek gibi ülkelerde Türkiye için önerdiği para kurulu ve çıpalama mekanizmalarının inşaasında rol oynamıştı. İlk kez 1997 yılının Temmuz ayında para kurulu uygulamasına geçen Bulgaristan kısa bir süre içinde hiperenflasyon sorunundan kurtulmuştu. Bulgaristan’a para kuruluna geçmesi önerisi Uluslararası Para Fonu’ndan (IMF) gelmişti.

MB KURALLARI AYNI KALDIĞI SÜRECE HİÇBİR ŞEY DEĞİŞMEZ

Yeni dönemde Şimşek ve Erkan’ın daha bağımsız para politikaları izleyip izlemeyeceği sorusuna “Benim işim döviz kurları, Erdoğan para politikası konusunda nasıl bir yol izler bilemem ama yapılması gereken şey kurumu değiştirmektir.” şeklinde cevap veren Hanke, “MB’nin başına kim gelirse gelsin MB kuralları aynı kalacak. Oranın başında kim varsa o kişinin fazlasıyla takdir hakkı olacak. İhtiyacınız olan şey bir tek bir kişinin takdir yetkisine sahip olması değil, bir para kuruluna sahip olmanızdır” diye ekledi.

SADECE İSİMLER DEĞİŞİYOR, TL'NİN ÇIPALANMASI MÜHİM

1994’ten beri Türkiye’deki tüm ekonomik krizleri birebir öngördüğünü ama o zamandan beri hiçbir şeyin değişmediğini de ayrıca vurgulayan Hanke Türkiye ekonomisinin mevcut krizinden çıkış yolunun kurumun dönüştürülmesi olduğuna inanıyor. “ Herşey aynı. Merkez Bankası da aynı. Sadece Merkez Bankası Başkanlarının isimleri değişiyor, o kadar” diye konuşan Hanke, para kurulu dışında ikinci kritik konunun da TL’nin çıpalanması olduğunu belirtti.

YÜZDE 12.17 OLMASI GEREKEN PARA ARZI BÜYÜMESİ YÜZDE 60'I GEÇTİ

Para arzını kontrol etmek ve Türk Lirası’nı başka bir para birimine ya da altına çıpalamak gerektiğini söyleyen Hanke, “Başka diğer para birimleri gibi siyasi bir anlam taşımayan bir ürün olarak TL için çıpalanacak en iyi enstrüman altın olabilir.” dedi. Hanke, ayrıca Türkiye’de toplam para arzının (M3) Türkiye için altın standart olarak kabul edilen yıllık M3 arzı büyüme oranı olan yüzde 12.17’nin üzerinde olduğunu belirtti. Hanke, piyasadaki para fazlalığını rakamlarla gösterdi. Hanke, Nisan 2023 itibarıyla yıllık bazda M3 arzında yüzde 60.50’lik bir büyüme görüldüğünü ve bunun para arzındaki altın standardı fazlasıyla aştığına dikkat çekti. Covid pandemisi sonrası 2021 yılının Temmuz ayında ABD’de tavan yapan para arzının aynı şekilde yüksek enflasyona neden olduğu örneğini veren Hanke,  para arzından sonra 12 ila 24 ay içerisinde enflasyonun patladığını ancak Merkez Bankası FED’in para musluklarını kısmaya başlamasıyla birlikte para arzındaki yıllık bazda artışın o tarihten Nisan 2023’e kadar  yüzde 27’lerden yüzde 4,64’e gerilediğini ve bu sayede de yüksek enflasyonun kontrol altına alındığını belirtti.

Öte yandan panelde öne çıkan bazı öngörüler şu şekilde;

STEVE HANKE:

Merkez Bankaları suçu üstlenmiyor, enflasyon küresel bir sorun değil: Dünyadaki tüm Merkez Bankaları yarattıkları sorunlar konusunda suçu üstlenmek yerine enflasyonu; emlak fiyatları, gıda fiyatları, tedarik sıkıntıları, Ukrayna savaşı, petrol fiyatları gibi maddi olmayan sebeplerle açıklıyor. Medyaya bunu bu şekilde sunup gerçek sebepleri itiraf etmiyorlar. İnsanların gözüne adeta perde çekiyorlar. Oysaki asıl suç bu denli yüksek para basılmasında. FED’in çoğunluğu Demokratlardan oluşuyor bu nedenle ekonomik modellemeleri de siyasetten etkileniyor. Enflasyon küresel bir sorun değildir. Sabit kurunuz yoksa enflasyon sorununuz yerel bir sorun demektir ve bu para politikalarınıza bağlıdır.

DARON ACEMOĞLU:

Para politikası 180 derece değişmeli

Türkiye’nin ekonomik krizden çıkışı için 5 maddelik orta ve kısa vadeli iki plan:

Orta vadeli plan:

1-      Yüksek kaliteli büyüme sağlanmalı.

2-      Bunun için kurumlar yapılandırılmalı.

3-      Yabancı sermayeyi uzun vadeli olarak ülkeye çekebilmeli ve teknolojiye yatırım yapılmalı

4-      Teknoloji eğitimi için Lise geç, İlkokul’dan başlanmalı.

5-      Yapar Zeka’ ya yatırım yapılmalı, teknoloji doğru kullanılmalı

Kısa vadeli plan:

1-      Enflasyon büyük sorun. Para politikası 180 derece değişmeli

2-      Şirket ve banka bilançoları düzeltilmeli

3-      Seçim ekonomisi sonrası oluşan devletin bütçe açığı kapatılmalı

4-      Dış yatırımcılara uzun vadeli güven veren bir para politikası çizgisi oluşturulmalı.

patronlardunyasi.com