THY, Türk Telekom ve AA bu yılı denetimsiz geçirdi

Kamu payı yüzde 50'nin altında olan kuruluşları Sayıştay denetiminden muaf tutan düzenleme iptal edildi. Ama Anayasa Mahkemesi kararının Resmî Gazete'de geç yayımlanması, Türk Hava Yolları ve Anadolu Ajansı gibi kuruluşların bu yılı denetimsiz geçirmesine sebep oldu. Bu kurumlar ancak 2016 yılında denetlenebilecek.

Kamu payı yüzde 50'nin altında olan kuruluşları Sayıştay denetiminden muaf tutan düzenlemeyi iptal eden Anayasa Mahkemesi kararının Resmî Gazete'de geç yayımlanması Türk Hava Yolları ve Anadolu Ajansı gibi kuruluşların bu yılı denetimsiz geçirmesine sebep oldu.

AYM, söz konusu düzenlemeyi 4 Aralık 2014'teki toplantısında iptal etmişti. AYM'nin kararı 8 ay sonra 16 Temmuz 2015'te Resmî Gazete'de yayımlandı. İptal kararının Resmî Gazete'de yayımlandıktan 6 ay sonra yürürlüğe girmesi öngörülmüştü. Bu sebeple iptal kararının uygulanması 2016 yılına sarktı. Kamunun Türk Hava Yolları'nda yüzde 49,12, Anadolu Ajansı'nda yüzde 47,75, Türk Telekom'da ise yüzde 30 hissesi bulunuyor. Sayıştay bu kuruluşları ancak 2016 yılında denetleyebilecek.

Hükümet 12 Temmuz 2013'te, Sayıştay Kanunu da dahil birçok kanunda değişiklik yapan 6495 sayılı torba kanunu Meclis'te yasalaştırmıştı. Sayıştay Kanunu'nun 4. maddesindeki değişiklikle Sayıştay'ın denetim alanı, “Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumları, mahalli idareler, sermayesindeki kamu payı doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50'den fazla olan anonim ortaklıklar ve diğer kamu idarelerini” şeklinde değiştirmişti.

Cumhuriyet Halk Partisi, Sayıştay denetimini sınırlayan değişiklikte dâhil torba kanundaki düzenlemelerin iptali için AYM'ye başvurmuştu. AYM, 4 Aralık 2014'teki toplantısında Sayıştay Kanunu'nun 4. maddesinin (1) numaralı fıkrasının; a- (a) bendinde yer alan “... % 50'den fazla olan...” ibaresinin, b- (b) bendinde yer alan “Kamu payı yüzde 50'den az olmamak kaydıyla...” ibaresinin, Anayasa'ya aykırı olduklarına ve iptallerine karar verdi. Böylece kamu payı yüzde 50'den az olan şirketlerin denetlenmesinin yolu açıldı. İptal hükümlerinin, Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü fıkrası ile 6216 sayılı kanunun 66. maddesinin (3) numaralı fıkrası gereğince, kararın Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak altı ay sonra yürürlüğe girmesine karar verildi.

Ancak AYM kararı Resmî Gazete'de 16 Temmuz 2015'te yayımlandı. Yeni düzenleme yapılması için tanınan 6 aylık süre de eklendiğinde kamu payı yüzde 50'nin altındaki kuruluşlar 2016 Şubat ayına kadar denetlenemeyecek. Kamu payının yüzde 50'den az olduğu en önemli şirketler Türk Telekom, Türk Hava Yolları ve Anadolu Ajansı. 2005 yılında yapılan özelleştirme ihalesi sonucu Türk Telekom'un yüzde 55 hissesine Lübnanlı Oger Telecom sahip olmuştu. Yüzde 30 hissesi Hazine'de olan Türk Telekom'un yüzde 15'i ise halka açık. Türk Hava Yolları'nda ise hisselerin yüzde 50,88'i halka arz edilmiş durumda; yüzde 49,12'si ise Özelleştirme İdaresi Başkanlığı bünyesinde.

Anadolu Ajansı'nın yüzde 47,75 hissesi Hazine Müsteşarlığı'na ait. Yaklaşık yüzde 10 hissenin sahiplerinin kimlikleri genel kurul toplantılarına katıldıkları için bilinen Ajans'ın hissedarlarının geri kalan kısmının vefat etmesi ve mirasçılarının takip etmemeleri sebebiyle Ajans hisselerinin bir kısmının sahipleri bilinmiyordu. 2014 yılında Meclis'ten geçen torba kanunda yapılan değişiklikle Anadolu Ajansı'nın tespit edilemeyen hissedarlarına ait hisselerin kurumun tüzel kişiliğine geçmesinin önü açılmıştı.

İsa Sezen/Zaman