Prof. Dr. Altuğ: Poşetle 81 Milyarlık bütçe açığı kapanmaz

Türkiye’nin bir numaralı gündemi 1 Ocak’tan itibaren “poşet”e ödenen 25 kuruş. Her ne kadar bilinçsiz tüketimi önlemek amacıyla poşetin parayla satıldığı söylense de ‘Poşet Kanunu’, yeni bir gelir kalemi, bir nevi yeni vergi... Zira 25 kuruşluk poşetin 15 kuruşu Hazine’ye, 10 kuruşu ise işletmeye kalıyor.

POŞETLE BÜTÇE AÇIKLARI KAPANMAZ

Millî Gazete’ye açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Osman Altuğ, “Çevre kirliliği madem bu poşetlerden kaynaklanıyor, bunun bir uygulama biçimi vardır. Bu uygulama Almanya’da da var ama bizimki farklı. Poşetin maliyeti ne kadar ki, 25 kuruşa satıyorsun? Madem böyle bir şey düşündün, poşeti kaldır, kese kâğıdı yap. Yeni mi anladın poşetin çevreye zararını? Poşette de mi aldatıldık? Garip ve yanlış bir uygulama. Tüketici korunmuyor. Poşetle ekonomik krizi düzelteceklerine inanıyorlarsa, yanılıyorlar. Poşetle bütçe açıkları kapanmaz” dedi. 

Türkiye’nin bir numaralı gündemi, 1 Ocak’tan itibaren yürürlüğe giren ‘Poşet Kanunu’… 1 Ocak 2019 itibarıyla yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ne göre tüketiciye minimum 25 kuruştan satılmaya başlanan poşet, yeni bir gelir kalemini de gündeme taşıdı. Vatandaşa satılan 25 kuruşluk poşetten “hazine” 15 kuruş, işletmeci ise 10 kuruş alıyor. Sözde aşırı ve bilinçsiz tüketimi önlemek amacıyla yürürlüğe giren yasa, her ne kadar vatandaşın menfaatiymiş gibi gözükse de Avrupa Birliği uyum çalışmalarıyla başlatılan bu proje vatandaşın poşetine kadar göz dikti.

POŞET FATURASI DA VATANDAŞA KESİLDİ

Birleşmiş Milletler’in yayımladığı bir raporda, paralı poşet uygulamasına geçilen ülkelerde tüketimin yüzde 60’lara kadar düştüğü belirtilirken, Türkiye’de ise poşet tüketiminin yüzde 50 düşeceği tahmin ediliyor. Ancak poşet tüketiminin düşürülmesi için, poşetin faturası da vatandaşa kesiliyor. 25 kuruş küçük bir rakam gibi görünse de alışverişe göre değişmekle birlikte 6 poşet kullanıldığı göz önüne alındığında bu rakam 1,50 TL’ye kadar çıkıyor.

HAZİNENİN ALDIĞI ÜCRET NEREDE KULLANILACAK?

Peki, geri dönüşümü olan işletmeler nasıl etkilenecek? Yeni düzenlemeyle, atıkların geri dönüşümü için firmaların ödediği katkı payı artacak deniliyor. Plastikler için bu pay 9 kat olacak. Alüminyum kutularda 12,5 kat, metal kutularda 6 kat, süt kutusu gibi kompozit kutularda 10 kat, kâğıtta 8,6 kat artacak. Daha önce bu artırımlar olmadığı halde firmalar ödeme yapmakta güçlük çekerken, sektör daha da zorlanacak. Hazinenin 25 kuruş üzerinden aldığı 15 kuruşluk paranın nerede kullanılacağı merak edilenler arasında... Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, alınan 25 kuruşun 15’i ‘Geri Kazanım Katılım Payı’ olarak yeni çevreci projelere ayrılacağını söylemişti. Plastik poşetten elde edilecek gelirin geri kazanım sisteminin iyileştirilmesine harcanıp harcanmayacağını zaman gösterecek. 

VATANDAŞLAR, AYAKLI REKLAM UNSURU OLMAKTAN ŞİKÂYETÇİ

Tüketici Birliği Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu ise, “Poşetleri daha önce maliyet fiyatlarına eklemiş olan satıcılar, etiketteki fiyatları düşürmezse ayrıca bir gelir etmiş oluyorlar. Vatandaşlar, ayaklı reklam unsuru olarak kullanılmaktan dolayı şikâyetçi... Mademki parayla satılıyor, o zaman baskısız poşet verilsin diyorlar. Bu durumda benim önerim ya baskısız bez poşetler maliyet fiyatına ya da baskılı olacaksa ücretsiz olarak tüketiciye verilsin” diye konuştu.

TÜKETİCİNİN POŞETLERİ İADE ETME HAKKI VAR

Aydın Ağaoğlu, vatandaşların poşetleri iade etme hakkı olduğunu ve depozito mantığının daha faydalı olacağını söyleyerek, “Tüketici Kanunu’na göre mağazadan satın alınan herhangi bir üründe tüketicinin iade etme hakkı doğmaktadır. Bu satıcıyı bağlar. Ayrıca poşet delinir ve alınan ürünler zarara uğrarsa bunu yine tüketici mağazadan talep edebilir” dedi. Poşet yasasının AB uyum yasası çerçevesinde çıkmış olmasını değerlendiren Ağaoğlu, “Avrupalıların her yaptığını doğru olarak kabul edemeyiz. Kaldı ki, bizim ülkemizin ekonomik imkânları, insan kaynakları ve en önemlisi kişi başına düşen milli gelirimiz ortada” ifadelerini kullandı.

POŞET KANUNU NE DİYOR?

Çevre Kanunu ve bazı kanunlarda farklılık yapan yasada bulunan planlama ikazınca, 1 Ocak 2019’dan itibaren plastik alışveriş poşetleri minimum 25 kuruştan satılacak. Plastik poşetleri ücretsiz veren satış noktalarına, kapalı satış kısmının her metrekaresi için 10 lira idari para cezası kesilecek. 

TÜKETİCİ KORUNMUYOR

Prof. Dr. Osman Altuğ, “Çevre kirliliği madem bu poşetlerden kaynaklıyor, bunun bir uygulama biçimi vardır. Bu uygulama Almanya’da da var ama bizimki farklı. Poşetin maliyeti ne kadar ki, 25 kuruşa satıyorsun? Madem böyle bir şey düşündün, poşeti kaldır, kese kâğıdı yap. Yeni mi anladın poşetin çevreye zararını? Poşette de mi aldatıldık? Garip ve yanlış bir uygulama. Tüketici korunmuyor. Satın alınan ürünün ambalajlanması satıcının görevi. Bu yüzden poşet yükünün satıcının üzerinde olması lazım.” açıklamalarında bulundu.

VATANDAŞ POŞETE PARA ÖDEMEMEK İÇİN ÇARE ARIYOR

1 Ocak’tan itibaren “poşetin 25 kuruş olması vatandaşı değişik çareler aramaya sevk etti. Poşete para ödemek istemeyen vatandaşların kimisi el arabası ile alışverişe giderken, kimisi aldığı malzemeleri cebine dolduruyor, kimisi ise montunu poşet yerine kullanıyor.

POŞETLER DEPOZİTO MANTIĞIYLA GERİ ALINMALI

Poşet yasasının AB uyum yasası çerçevesinde çıktığını söyleyen Tüketici Birliği Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu, “Avrupalıların her yaptığını doğru olarak kabul edemeyiz. Bizim ülkemizin ekonomik imkânları, kişi başına düşen milli gelirimiz ortada. Parayla satmak yerine insanlarımızı bilinçlendirmeliyiz. Çevreyi kirleten poşet değil, insandır. Poşetlerin depozito mantığı ile ücret karşılığında geri alınması çok daha faydalı olacaktır” ifadelerini kullandı.

PARALI POŞETE EL ARABALI ÇÖZÜM

ANTALYA’da bir market müşterisi, poşete para vermemek için satın aldıklarını el arabasıyla taşıdı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca yapılan düzenleme kapsamında plastik alışveriş poşetleri, 1 Ocak’tan itibaren tüketicilere 25 kuruş karşılığında verilmeye
başlandı.

Poşete para vermek istemeyenler alternatif çözümler üretmeye başladı. Bazı vatandaşlar yanlarında getirdikleri torbalara aldıklarını yerleştirirken, Antalya’da da bir pide fırını sahibi, market alışverişi için çalışanını markete el arabasıyla gönderdi. 

ANTALYA’da bir market müşterisi, poşete para vermemek için satın aldıklarını el arabasıyla taşıdı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca yapılan düzenleme kapsamında plastik alışveriş poşetleri, 1 Ocak’tan itibaren tüketicilere 25 kuruş karşılığında verilmeye başlandı. Poşete para vermek istemeyenler de alternatif çözümler üretmeye başladı. Bazı vatandaşlar yanlarında getirdikleri torbalara aldıklarını yerleştirirken, Antalya’da da bir pide fırını sahibi, market alışverişi için çalışanını markete el arabasıyla gönderdi. El arabasıyla markette dolaşan Emir Erdem (15), vatandaşların şaşkın bakışları arasında alışverişini yaptı. Poşete 25 kuruş vermek istemediğini belirten Erdem, “Zaten her şey pahalı, bir de poşete para vermek istemedik. Patron da el arabasıyla alışveriş yapmamı istedi” dedi.