Ekonomi baş aşağı gidiyor, ilk çeyrekte yüzde 4 daraldı

Ekonomi baş aşağı gidiyor, ilk çeyrekte yüzde 4 daraldı

Tahminlere göre ekonomi ilk üç ayda yüzde dört daraldı. Öncü göstergelere göre daralma Nisan ayına da taşındı. Ödemelerdeki sıkışıklık faizlerin yükselmesine neden oldu

Ekonomi baş aşağı gidiyor, ilk çeyrekte yüzde 4 daraldı
16px
24px
05.05.2019 08:11
ABONE OLgoogle

Ekonomi baş aşağı gidiyor. Hükümet cephesinden “en kötüsü geride kaldı” açıklamaları yapılsa da veriler aksini gösteriyor. BETAM uzmanlarının araştırmasına göre, kesinleşen ocak, şubat ve kısmen açıklanan mart ayı gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) öncü göstergeleri ile yapılan hesaplamada ekonominin ilk çeyrekte yıllık yüzde dört oranında küçüldüğü ortaya çıktı. Geçen yılın son çeyreğine göre küçülme de yüzde 0.5 olarak ölçüldü. Yeni Ekonomi Programı’nda 2019 yılı için yüzde 2.3 GSYH büyümesi hedeflenmişti.

SANAYİ TOPARLANAMADI

Buna göre ekonomide ilk çeyrek kayıp. Nisan ayı ise pek iyi başlamadı. İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi), nisanda 46.8 seviyesinde kaldı ve Türk imalat sektörünün faaliyet koşullarında yavaşlamanın devam ettiğini gösterdi. Yavaşlama eğilimi on üçüncü ayı geride bıraktı. Görülen o ki kur kaynaklı ihracat artışına rağmen üretimde işler pek de iyi gitmiyor.

 

PMI raporuna göre, yeni siparişlerdeki yetersizliğin yansıması olarak üretim düşüş kaydetti. Nisan ayında zorlu talep koşullarının devam etmesi, hem toplam yeni işlerde hem de yeni ihracat siparişlerinde yavaşlamaya yol açtı. Üretimdeki yavaşlama devam ederken imalatçılar istihdamı genel olarak aynı düzeyde tuttu. Yeni siparişlerdeki yavaşlığın yansıması olarak firmalar stok azaltmaya nisan ayında da devam ettiklerini belirtti. Girdi talebinin azlığına rağmen ödemelere ilişkin yaşanan zorlukların etkisiyle tedarikçilerin teslimat süreleri uzamaya devam etti.

İNŞAATTA SIKINTI BÜYÜK

MÜSİAD’ın açıkladığı ve hizmet sektörünü de içeren SAMEKS verisine göre, 2019 yılı Nisan ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir önceki aya kıyasla 3.5 puan azalarak 44.4 değerine geriledi. Endekste gözlenen bu azalışta hizmet endeksinin önceki aya göre 4.2 puan azalarak 44.5 puana gerilemesi etkili olurken, sanayi endeksi de 0.1 puan azalarak 46.8 seviyesine gerileyerek bileşik endekste gözlenen düşüşe sınırlı bir etkide bulundu.

Hizmet sektöründe gerçekleşen gerilemede girdi alımlarında gözlenen yavaşlama etkili olurken, sanayi sektöründeki düşüşte ise yeni siparişlerin önceki aya göre azalması dikkat çekti. Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği’nin, ‘Nisan 2019 Sektör Raporu’nda da şu tespitler yer aldı: İnşaat malzemeleri sanayi üretiminde sert küçülme şubat ayında da sürdü. 2019 yılının Şubat ayında inşaat malzemesi ortalama sanayi üretimi 2018 yılının Şubat ayına göre yüzde 22 küçüldü.

Böylece 2018 yılının ikinci yarısında başlayan üretimdeki sert küçülme 2019 yılında da devam etti. Üretimdeki gerilemede inşaat işlerindeki küçülme ve iç talepteki keskin daralma etkili oldu. İhracattaki miktar artışı ise üretim kaybını telafi edemedi. Son dönemde aldığı altyapı projeleriyle dikkat çeken bir inşaat firmasının üst düzey yetkilisinin Aydınlık’a verdiği bilgiye göre, inşaatta işler dip seviyede ve makine parkları yatar vaziyette duruyor.

KIRILGAN İYİMSERLİK HAKİM

Reel sektör güven endeksinin iyimser seviyede kalması ise yanıltıcı. Çünkü perakende, inşaat ve hizmetler hâlâ kötümserliğini koruyor. Reel kesimdeki kısmi iyimserlik ise seçimsiz döneme olan inanç ve maliyetlerdeki nispeten dengelenmesen kaynaklanıyor. Bununla birlikte seçimlerin atlatılmasının ardından, kredi kanallarının da hafif açılmasıyla tüketici güveni de biraz toparlandı ancak kritik eşikte durmayı sürdürüyor. Öncü göstergelerin çoğu olumsuz seyrederken iyimserlik gösteren endeksler ise kırılgan durumda. Nitekim genel enflasyonun yüzde 20’lere yakın seyretmesi ve mutfak enflasyonunun yüzde 30’larda bulunması alım gücünü erezyona uğratıyor.

SICAK PARA DAMLAYACAK!

Ekonomist Atilla Yeşilada, Istanbulanalytics’in geçen haftaya ilişkin raporunda sıcak para akımlarını ve sıklaşan borç ödemelerini değerlendirdi. Raporda yer verilen bir değerlendirmeye göre, Türkiye’de bulunan carry trade (al-sat yapan vurguncu sermaye) pozisyonlarından dokuz milyar dolar seçimden bu yana kapatıldı ve içerde hâlâ sekiz milyar dolar bulunuyor. Raporda, “Bu hesaplama bir ölçüde sezgi ve kestirmeye dayanıyor ki biz de tam anlamıyla emin olamıyoruz. Ama mevduat verilerinde de görebildiğimiz kadarı ile resmi sıcak para verisinin ötesinde kaçış var.

TCMB’ye (Merkez Bankası) güvenin azalması ile faizler yüksek kalsa da, bu paranın çıkışı devam edebilir. Ayrıca Mayıs iç ve dış borç itfaları bağlamında zorlu bir ay. Tam bu itfalar arifesinde 2 ve 10 yıllık DİBS (devlet iç borçlanma senetleri) getirilerinin sırasıyla yüzde 23’ü aşıp, yüzde 20’e dayanması ihalelerde teklif miktarında bir takım sıkıntılar yaşanacağının ifadesi olabilir.)

Diğer yandan Uluslararası Finans Enstitüsü’nün (IIF) banka kredileri ve doğrudan yabancı yatırımları da kapsayan geniş tanımlı akım tablosunda gelişen ülkelere (GOP) sadece 27.7 milyar dolar para girişi oldu. Bu meblağ da 2018 ve 2019’un ilk çeyreğine göre yükseliş kaydetti. Ancak IIF sıcak para ve krediler konusunda şu uyarıyı yapıyor: FED’in güvercin bir duruşa geçmesine rağmen geçmişe nazaran GOP’a ilgi mütevazi, çünkü bir çok katılımcı daha aralık-ocak ayında önden pozisyon almıştı. IFF Türkiye’nin bu sene sadece 5.4 milyar dolar net dış sermaye cezbedeceğini öngördü. Bu meblağ çok düşük. Brezilya’ya 39 milyar, Mısır’a bile 7.3 milyar dolar gireceği tahmin edilmiş. Rusya, Polonya, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Tayland’dan ise yıl boyunca sermaye kaçacak.

Recer Erçin/Aydınlık

E-Bülten Aboneliği
İş, Ekonomi ve Cemiyet hayatının özel gündemi Patronlar Dünyası'nda... Günlük E-Bülten'imize abone olun, Patronlar Dünyası ayrıcalıklarını yaşayın.
Patronlar Dünyası ile Bir Adım Önde