Botaş, doğalgazı aboneye iki kat pahalıya satıyor
Rusya’dan ortalama 167-171 dolara satın alınan doğalgazı BOTAŞ, dağıtım şirketleri üzerinden abonelere yaklaşık 350 dolar gibi fahiş fiyatla satıyor.
02.06.2016 09:52
ABONE OL
Vatandaş doğalgaz fiyatlarındaki düşüşten sonra BOTAŞ’ın gazda indirim yapmasını bekliyor.
Gazprom Başkan Yardımcısı Aleksander Medvedev, geçen hafta sonu 2016 yılı ortalama doğalgaz fiyatının 167-171 dolar olacağını açıkladı (Bin metreküp). Açıklama çok önemli. Çünkü, Türkiye en fazla doğalgazı (Kamu-Özel) Rusya’dan alıyor.
Gazprom’un fiyatına göre iç pazarda kamu-özel şirketlerin ivedi olarak indirim yapmaları gerekiyor. Fakat, tüketiciler adına denetleyen-sorgulayan olmadığı için şirketler, indirime hiç yanaşmıyor ve fahiş fiyattan gaz satışına devam ediyorlar. Bu ısrar sonucu, 167’lik dolarlık gaz 11 milyon aboneye yaklaşık 350 dolar gibi son derece pahalı bir fiyatla ulaşıyor.
Dolar bazında bu yüksek kazanç, halkı diliyle ‘Tefeciliği de geçiyor’. Fiyatların mutlaka makul kar düzeyine çekilmesi lazım. Yüksek fiyatla gaz satışı, kısa vadede başta BOTAŞ olmak üzere şirketlerin kasasını doldursa da uzun vadede Türkiye’yi milyarlarca dolar zarara sokacak bir fiyat politikasıdır. Çünkü BOTAŞ, Ruslardan indirim istiyor ve mahkemelikler (Tahkim).
Ucuza alıyor, iç pazara pahalıya satıyor
Mahkemede Ruslar’ın en büyük kozu ise, ‘Bizden ucuz alıyor, iç pazarda çok pahalı satıyor. Yine de ekstra indirim istiyor’ savunması olacak. Oysa maliyet bazlı fiyatlandırma sistemi gereği BOTAŞ her ay girdi maliyetlerindeki değişimleri dikkate alarak satış fiyatlarını yeniden belirleyip açıklaması gerekiyor. Doğalgaz fiyatlarında belirleyici ola petrolde ciddi düşüş oldu. Şirketlerin de ithalat alım maliyetleri aynı orandı, azaldı. Doğalgaz da indirim, geçte olsa gündeme alınıp uygulanmalı.
Avrupa’da fiyatlar düştü Türkiye’de aynı
Doğalgaz fiyatlarında Rusya’nın tavrı önemli. Boru Hatları ile Petrol taşıma AŞ’nin (BOTAŞ), Rus şirketi Gazprom’la yıllık 20 milyar metreküp gaz alım kontratı var. Özel şirketlerinde yine yıllık 10 milyar metreküp kontratları söz konusu. Yıllık Türkiye gaz tüketiminin 50 milyar metreküp civarı olduğu dikkate alındığında Rus fiyatı (Gazprom) önemli. Çünkü, pazarda özel şirketlerde gaz satışlarında pazarın hakimi BOTAŞ fiyat politikasını izliyorlar.
Son dönemde ham petroldeki düşüşe paralel başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünya pazarlarında doğalgaz fiyatlarında önemli düşüşler oldu. Ancak, Türkiye’de henüz bir indirim yapılmadı. Oysa doğalgaz fiyat formülünde ana belirleyici unsur petrol ve petrol ürün fiyatları. Her iki kalemde de rekor fiyat düşüşü oldu. Eski Enerji Bakanı Taner Yıldız gaz fiyatlarının gündeme geldiğinde sürekli ‘Doğalgaz ve elektrik fiyatları şubat 2008 yılından bu yana maliyet bazlı fiyatlandırma sistemine göre (Girdi fiyatlarındaki değişimler) belirlendiğini ve kendilerinin müdahalesinin söz konusu olmadığı’ açıklaması yapıyordu. Sistem elektrik de düzenli uygulanırken, son yıllarda doğalgazda uygulanması yavaşlatıldı.
Maliyete göre fiyatlama olsun
Doğalgazın ciddi oranda ucuzlaması gereken bir dönemde fahiş kârla satılmasının bir izahı yok. Gazprom 2016 yılı ortalaması için 167-171 dolar rakamını açılması önemli. Türkiye’nin bu rakam civarı aldığı gazı BOTAŞ 280 dolara doğalgaz dağıtım şirketlerine veriyor.
Yani, bin metreküpte yaklaşık 110 dolar gibi rekor bir fark var. Buna dağıtım şirketlerinin kârı, iletim bedeli, vergilerin eklenmesiyle gaz abonelere 350 dolar gibi rekor fiyattan satılıyor. Üretici şirketle abone alış fiyatı arasında 180 dolar gibi ekonominin kurallarıyla izahı zor bir kâr marjı söz konusu.
Oysa maliyet bazlı fiyat sistemine göre doğalgaz fiyatlarının girdi maliyetlerindeki değişimlere göre (ham madde, enflasyon, döviz gibi) her ay belirleniyor (YPK kârarı). BOTAŞ’ın her ay birim maliyetleri hesaplayıp yeni doğalgaz fiyatını açıklaması gerekiyor. Kamu şirketi, YPK kararına uyarsa (ki, uymak zorunda) gazda ciddi bir indirim yapmak zorunda.
Önceki aylarda da indirim yapılması gerekiyordu, ama olmadı. Bu 11 milyon doğalgaz abonesini mağdur ettiği gibi aslında ülke insanının tamamını da (Elektrik üretiminde de doğalgaz kullanılıyor, pahalı gaz maliyeti artırıyor) mağdur etmek anlamına geliyor. Herkesin ve her kurumun hukuka uyması şart. Bu nedenle de BOTAŞ gaz fiyatlarında ivedi indirim yapmalı.
İsmail Altunsoy/Yeni hayat
Gazprom Başkan Yardımcısı Aleksander Medvedev, geçen hafta sonu 2016 yılı ortalama doğalgaz fiyatının 167-171 dolar olacağını açıkladı (Bin metreküp). Açıklama çok önemli. Çünkü, Türkiye en fazla doğalgazı (Kamu-Özel) Rusya’dan alıyor.
Gazprom’un fiyatına göre iç pazarda kamu-özel şirketlerin ivedi olarak indirim yapmaları gerekiyor. Fakat, tüketiciler adına denetleyen-sorgulayan olmadığı için şirketler, indirime hiç yanaşmıyor ve fahiş fiyattan gaz satışına devam ediyorlar. Bu ısrar sonucu, 167’lik dolarlık gaz 11 milyon aboneye yaklaşık 350 dolar gibi son derece pahalı bir fiyatla ulaşıyor.
Dolar bazında bu yüksek kazanç, halkı diliyle ‘Tefeciliği de geçiyor’. Fiyatların mutlaka makul kar düzeyine çekilmesi lazım. Yüksek fiyatla gaz satışı, kısa vadede başta BOTAŞ olmak üzere şirketlerin kasasını doldursa da uzun vadede Türkiye’yi milyarlarca dolar zarara sokacak bir fiyat politikasıdır. Çünkü BOTAŞ, Ruslardan indirim istiyor ve mahkemelikler (Tahkim).
Ucuza alıyor, iç pazara pahalıya satıyor
Mahkemede Ruslar’ın en büyük kozu ise, ‘Bizden ucuz alıyor, iç pazarda çok pahalı satıyor. Yine de ekstra indirim istiyor’ savunması olacak. Oysa maliyet bazlı fiyatlandırma sistemi gereği BOTAŞ her ay girdi maliyetlerindeki değişimleri dikkate alarak satış fiyatlarını yeniden belirleyip açıklaması gerekiyor. Doğalgaz fiyatlarında belirleyici ola petrolde ciddi düşüş oldu. Şirketlerin de ithalat alım maliyetleri aynı orandı, azaldı. Doğalgaz da indirim, geçte olsa gündeme alınıp uygulanmalı.
Avrupa’da fiyatlar düştü Türkiye’de aynı
Doğalgaz fiyatlarında Rusya’nın tavrı önemli. Boru Hatları ile Petrol taşıma AŞ’nin (BOTAŞ), Rus şirketi Gazprom’la yıllık 20 milyar metreküp gaz alım kontratı var. Özel şirketlerinde yine yıllık 10 milyar metreküp kontratları söz konusu. Yıllık Türkiye gaz tüketiminin 50 milyar metreküp civarı olduğu dikkate alındığında Rus fiyatı (Gazprom) önemli. Çünkü, pazarda özel şirketlerde gaz satışlarında pazarın hakimi BOTAŞ fiyat politikasını izliyorlar.
Son dönemde ham petroldeki düşüşe paralel başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünya pazarlarında doğalgaz fiyatlarında önemli düşüşler oldu. Ancak, Türkiye’de henüz bir indirim yapılmadı. Oysa doğalgaz fiyat formülünde ana belirleyici unsur petrol ve petrol ürün fiyatları. Her iki kalemde de rekor fiyat düşüşü oldu. Eski Enerji Bakanı Taner Yıldız gaz fiyatlarının gündeme geldiğinde sürekli ‘Doğalgaz ve elektrik fiyatları şubat 2008 yılından bu yana maliyet bazlı fiyatlandırma sistemine göre (Girdi fiyatlarındaki değişimler) belirlendiğini ve kendilerinin müdahalesinin söz konusu olmadığı’ açıklaması yapıyordu. Sistem elektrik de düzenli uygulanırken, son yıllarda doğalgazda uygulanması yavaşlatıldı.
Maliyete göre fiyatlama olsun
Doğalgazın ciddi oranda ucuzlaması gereken bir dönemde fahiş kârla satılmasının bir izahı yok. Gazprom 2016 yılı ortalaması için 167-171 dolar rakamını açılması önemli. Türkiye’nin bu rakam civarı aldığı gazı BOTAŞ 280 dolara doğalgaz dağıtım şirketlerine veriyor.
Yani, bin metreküpte yaklaşık 110 dolar gibi rekor bir fark var. Buna dağıtım şirketlerinin kârı, iletim bedeli, vergilerin eklenmesiyle gaz abonelere 350 dolar gibi rekor fiyattan satılıyor. Üretici şirketle abone alış fiyatı arasında 180 dolar gibi ekonominin kurallarıyla izahı zor bir kâr marjı söz konusu.
Oysa maliyet bazlı fiyat sistemine göre doğalgaz fiyatlarının girdi maliyetlerindeki değişimlere göre (ham madde, enflasyon, döviz gibi) her ay belirleniyor (YPK kârarı). BOTAŞ’ın her ay birim maliyetleri hesaplayıp yeni doğalgaz fiyatını açıklaması gerekiyor. Kamu şirketi, YPK kararına uyarsa (ki, uymak zorunda) gazda ciddi bir indirim yapmak zorunda.
Önceki aylarda da indirim yapılması gerekiyordu, ama olmadı. Bu 11 milyon doğalgaz abonesini mağdur ettiği gibi aslında ülke insanının tamamını da (Elektrik üretiminde de doğalgaz kullanılıyor, pahalı gaz maliyeti artırıyor) mağdur etmek anlamına geliyor. Herkesin ve her kurumun hukuka uyması şart. Bu nedenle de BOTAŞ gaz fiyatlarında ivedi indirim yapmalı.
İsmail Altunsoy/Yeni hayat
